ContraMINAcción celebra o cesamento de Ángel Bernardo e agardan que a nova respondable de Minas, A Directora Xeral de Planificación Enerxética e Recursos Naturais, Paula Uría, poña fin á corrupción

  • Porán, “de xeito fehaciente”, sobre a mesa de Paula Uría información concreta sobre as actuacións ilegais, lembrándolle a súa obriga legal de actuar
  • Denuncian a “cultura da corrupción” que tomou conta do departamento de minas nos últimos casos, con cargos e funcionarios investigados a todos os níveis
Ángel Bernardo Tahoces (PP), Praza Pública

Ángel Bernardo Tahoces (PP), 20-2-2013. CC BY-SA 3.0 Praza Pública http://praza.com/politica/3649/a-xunta-teima-na-existencia-dos-contratos-de-pemex-pero-admite-que-non-os-ten/

Os colectivos integrados en ContraMINAcción, Rede contra a minaria destrutiva, celebraron o cese do xa ex-director xeral de enerxía e minas, Ángel Bernardo Tahoces, considerando que a súa situación se tornara hai tempo insostíbel polas imputacións e escándalos que rodean a súa xestión de proxectos mineiros e eólicos.

No entanto, as imputacións e actuacións presuntamente ilegais non se restrinxiron nos últimos anos ao director xeral, senón que se extenderon por todo o departamento, levando a que actualmente estean sendo investigados enxeñeiros actuarios, xefes de servizos e cargos intermedios por actuacións que, para ContraMINAcción, ilustran unha “cultura da corrupción” no sector mineiro e chega a postos da Admistración.

Sigue lendo

A Xunta tenta encubrir as irregularidades na mina de litio de Beariz denegando o permiso

Aínda que a denegación do permiso ao proxecto Alberta I xustifícase por un informe negativo da Confederación Hidrográfica Miño-Sil, pode ser unha manobra para eludir a acción da xustiza

A Rede contra a Minaría Destrutiva na Galiza ContraMINAcción quere expresar a súa satisfacción diante da negativa da Xunta de Galicia a aprobar a concesión para explotar o proxecto mineiro Alberta I, permiso solicitado pola empresa Recursos Minerales de Galicia SA. Trátase dunha boa nova, xa que, polo de agora, evitarase a destrución dunha grande área de territorio, principalmente nos municipios de Beariz, Avión e Forcarei, que abrangue 12 quilómetros de longo e unhas 1.680 hectáreas de superficie (60 cuadrículas mineiras). Sigue lendo

O Parlamento Federal Alemán investiga a mina de Varilongo

  • O Secretario de Estado do Ministerio da Economía alemán tivo que negar a implicación coa mina de Santa Comba ante unha pregunta da deputada Eva Schreiber (DIE LINKE)
  • A empresa mentiu aos accionistas dicindo que dispuña dunha liña oficial de crédito de 11 millóns de euros do Goberno Federal Alemán
  • A actividade mineira pretende levarse a cabo sen a preceptiva avaliación de impacto ambiental, o que tamén foi denunciado por ContraMINAcción ante o Parlamento Alemán

A mina de estaño e volframio de Varilongo, em Santa Comba, volta a causar polémica, desta vez no Parlamento Federal Alemán, onde foi obxecto de varias preguntas na súa sesión de 4 de novembro, logo de que a rede galega “ContraMINAcción” e a plataforma “BerXallas-Minaría Destrutiva Non” achegaran información detallada á deputada Eva Schreiber do partido da Esquerda (DIE LINKE).

Eva Schreiber xa presentara en outubro unha pregunta escrita dirixida ao Ministero de Economía pola axuda económica que supostamente tería prometo o Goberno Federal Alemán para a reactivación desta mina, que carece de avaliación de impacto ambiental e que aínda así reanudou este mes a súa actividade logo de abandonarse en 1986.

A resposta do Secretário de Estado de Política Económica, Industrial e Comercio Exterior, Ulrich Nussbaum, á deputada de DIE LINKE, deixou en evidencia como a empresa australiana viña mentindo sistematicamente aos medios de comunicación e accionistas, afirmando que xa tiña recibido financiamento público alemán ademais de ter asegurada a “pre-aprobación” dunha garantía de crédito de 11 millóns de euros do Goberno da Alemaña, o que foi negado frontalmente polo Goberno Federal.

Esta resposta levantou as alarmas sobre como a actual concesionaria, Galicia Tin & Tungsten, ligada a un holding opaco con sede no paraíso fiscal das Illas Virxes Británicas e conectada co administrador que levou á anterior concesionaria á quebra, pretendía dar credibilidade a un proxecto con graves impactos ambientais e de duvidosa legalidade cun apoio público alemán inexistente.

No pleno do 4 de novembro formuláronse dúas novas preguntas para saber que medidas tiña pensado adoptar o Goberno Federal ante a conducta da concesionaria da mina de Santa Comba e ata que punto a empresa xestora do programa de créditos podería ter responsabilidades ao producirense este tipo de afirmacións sen contar coa aprobación dos ministerios implicados. Nas súas respostas o Goberno federal indicou que vai entrar en contacto con Rafaella Resources Ltd. para pedirlle que deixe de facer este tipo de afirmacións e que as elimine das súas páxinas web.

O programa UFK esixe estrictos requisitos de avaliación ambiental para todos os proxectos financiados, o que motivou que ContraMINAcción e a recentemente creada plataforma BerXallas-Minaría Destrutiva Non achegaran ao Parlamento Alemán información evidenciando que o proxecto mineiro aprobado en 2011 debía terse sometido a avaliación de impacto ambiental, trámite que o departamento de minas dirixido por Ángel Bernardo Tahoces tentou evitar a toda costa, e dos danos ambientais que está a causar debido á drenaxes ácidas de mina provocadas polos sulfuros.

Denuncias por danos ambientais

Desde a rede ContraMINAcción e a plataforma BerXallas denúnciase a cobertura que a Xunta está dando ao entramado empresarial detrás dos proxectos do antigo Grupo Mineiro Santa Comba, tanto o de reconversión da antiga mina de estaño e volframio nunha nova mina a ceo aberto carecendo de Declaración de Impacto Ambiental, como do proxecto de EuroBattery Minerals para unha nova mina a ceo aberto de cobre, cobalto e niquel na zona de Castriz e Salgueiras. A Xunta consentiu no último ano que se fixera máis de 1 km de sondeos ilegais en Castriz, sabendo que se estaban levando a cabo; mentres que leva tentando tapar desde 2017 a contaminación por metais pesados que a mina de Barilongo causa sobre o Xallas, e que xa se denunciou ante o Comité da Convención de Aarhus nas Nacións Unidas. Polo mesmo motivo, formulouse xa unha pregunta escrita e unha petición de iniciativa popular no Parlamento Europeo.

Todo isto levou a que nas últimas semanas diversos colectivos da rede ContraMINAcción (Asociación Petón do Lobo, Verdegaia, Sindicato Labrego Galego, Ecoloxistas en Acción, Senda Nova, …) co apoio dos colectivos locais da plataforma BerXallas presentaran varias denuncias pola intensificación das verteduras contaminantes, tanto administrativas como penais, ante o SEPRONA e a propia Fiscalía. Por iso, desde a rede e os seus coletivos esíxese á Xunta de Galicia que ordene a paralización inmediata do baleirado das plantas da mina que levan inundadas e acumulando metais pesados desde fai máis de 30 anos.

Os mesmos colectivos e plataformas denuncian o estado de abandono das antigas balsas de residuos mineiros que ocupan case 10 hectáreas de terreno ao sur da explotación, emplazadas directamente sobre o rego da Braña Ancha, afluente do río Xallas. Estas balsas de residuos foron deixadas fóra do proxecto de explotación e plan de restauración aprobados en 2011 prescindindo do trámite de avaliación de impacto ambiental, a pesar da existencia de informes de funcionarios que avisaban que era un trámite imprescindible por tratarse dunha mina susceptible de causar drenaxes ácidas e contaminación por metais pesados. Neste caso, a responsabilidade recae tamén sobre Augas de Galicia, que ven permitindo os vertidos con altas concentracións de metais pesados a pesar de ser coñecedora da situación.

Anexos

Anexo 1: Preguntas sobre a mina de Barilongo (Santa Comba) no Bundestag

1. Welche Informationen liegen der Bundesregierung über eine beschlossene UFK-Förderung oder sonstige finanzielle Förderung für das australische Bergbauunternehmen Rafaella Resources Limited oder seine alleinige Tochtergesellschaft Galicia Tin & Tungsten S.L. zwecks Zinn- und Wolfram-Bergbaus in Santa Comba in Galicien (Spanien) bzw. über ein diesbezüglich laufendes Verfahren zur Genehmigung einer UFK-Förderung oder sonstigen finanziellen Förderung vor?

Tradución: Que información ten o goberno federal sobre a decisión dunha axuda de crédito UFK ou outro apoio financeiro para a empresa mineira australiana Rafaella Resources Limited ou a súa filial Galicia Tin & Tungsten S.L. para a extracción de estaño e volframio en Santa Comba en Galicia (España) ou da existencia dun procedemento en curso para a aprobación do financiamento UFK ou doutro tipo de apoio financeiro?

2. Wie erklärt sich die Bundesregierung, dass die Rafaella Ressources Ltd. öffentlich behauptet die Unterstützung der Bundesregierung in Form einer Vorabzusage zu einer UFK-Garantie zu haben (Interview mit dem Managing Director Steven Turner https://youtu.be/LDKXelWFTS8 (ab Minute 2:20); https://smallcaps.com.au/rafaella-resources-acquire-historic-underground-open-pit-tungsten-tin-operation-spain/ ; https://smallcaps.com.au/rafaella-resources-acquire-historic-underground-open-pit-tungsten-tin-operation-spain/ ) obwohl die Bundesregierung in Ihrer Antwort auf die schriftliche Frage Nr. 39 der Drucksache 19/23605 feststellt, dass keine diesbezügliche Anfrage vorliege; und falls die Behauptung der Rafaella Ressources Ltd nicht stimmt, welche Schritte gedenkt die Bundesregierung zu unternehmen?

Tradución: Como explica o Goberno Federal que Rafaella Ressources Ltd. Afirme publicamente que conta co apoio do goberno federal mediante a aprobación preliminar dunha axuda de crédito UFK (entrevista co Director Executivo Steven Turne https://youtu.be/LDKXelWFTS8 (desde minuto 2:20); https://smallcaps.com. au/rafaella-resources-acquire-historic-underground-open-pit-tungsten-tin-operation-spain/ ; https://smallcaps.com.au/rafaella-resources-acquire-historic-underground-open-pit-tungsten -tin-operation-spain/ ) mentres que o Goberno Federal indica na súa resposta á pregunta escrita n.º 39 do diario 19/23605 que non existía ningunha solicitude; e no caso de que a afirmación de Rafaella Resources Ltd. sexa incorrecta, que medidas vai tomar o goberno federal?

3. Inwiefern ist der Bundesregierung bekannt, ob es Kontakt zwischen der Euler Hermes Aktiengesellschaft, den Mandataren des Bundes, und der Rafaella Resources Ltd. oder seiner alleinige Tochtergesellschaft Galicia Tin & Tungsten S.L über eine UFK-Garantie gegeben hat und inwiefern ist es möglich, dass die Euler Hermes Aktien Aktiengesellschaft bereits eine solche Vorab-Zusage gegeben hat, ohne dass die Bundesregierung hiervon weiß?

Tradución: Ata que punto ten coñecemento o Goberno Federal sobre se existe algún contacto entre Euler Hermes Aktiengesellschaft, como mandatarios federais, e Rafaella Resources Ltd. ou a súa filial Galicia Tin & Tungsten S.L en relación á concesión dunha garantía UFK e ata que punto é posible que Euler Hermes Aktiengesellschaft teña dado tal pre-aprobación sen que o gobernó federal teña coñecemento diso?

Anexo 2: Manifestacións públicas da empresa sobre un suposto financiamento alemán

  • “The project enjoys considerable industry support, having received an offer from HC Starck for the offtake of tungsten concentrate, a pre-approved German government funding guarantee (subject to a positive feasibility study) and logistical and offtake support from Transamine Trading, the world’s oldest independent commodity trader.” [LIGAZÓN]
  • “Rafaella is planning on bringing back the former mine and has support from the German Government. The German Government has already given money to the company, to assist with developing Santa Comba.” [LIGAZÓN]
  • “HC Stark also went to export credit agency Euler Hermes Aktiengesellschaft, which provides government-backed guarantees for projects that supply raw materials into Germany, and secured pre-approval for up to €11m ($17.6m) in development funding for the project.” [LIGAZÓN]
  • “Rafaella has an offtake agreement from leading German tungsten refiner H.C. Starck and an associated offer of 100% project debt financing from the German government, subject to completion of a positive feasibility study including a mineral reserve of at least 7kt contained WO3.” “The backing of H.C. Starck and the German government is a boon for Santa Comba, with a number of other projects under development still requiring offtake and financing agreements.” [LIGAZÓN]
  • The German government has committed to provide €11 million of debt financing as part of a scheme to secure supplies to Germany. Rafaella signed an offtake agreement with Germany’s HC Stark Tungsten; the German government funding is administered by Eula Hermes.” [LIGAZÓN]

Depredación en tempos de pandemia: Lexislando o espolio

O goberno do PP na Xunta de Galicia pretende acurtar nun terzo os prazos de tramitación dos grandes proxectos industriais, prazos que xa quedaran minguados pola Lei da Depredación de Galicia

Aspiran a solapar informes sectoriais dos proxectos, o que dificultará aínda máis a participación e o acceso á información ambiental

A posta en marcha deste proxecto tratarán de financiala cos cartos destinados a paliar os efectos da pandemia

O goberno galego do Partido popular que lidera Alberto Núñez Feijóo, pretende implantar nun prazo inmediato unha “importante” reforma administrativa orientada a axilizar a autorización de grandes proxectos empresariais. Quérese reducir burocracia e contraer as etapas administrativas que toda iniciativa industrial debe superar antes obter o visto e prace para así comprimir a tramitación e mellorar a competitividade. O obxectivo é acurtar ata un terzo a duración de todo o proceso beneficiando ás grandes corporacións empresarias eólicas e mineiras, e prexudicando á participación pública.

Sigue lendo

EuroBattery Minerals: «Podemos comezar a explotación mañá mesmo»

  • Membros de ContraMINAcción e de colectivos ambientalistas suecos participaron nas reunións para accionistas celebradas esta semana
  • EuroBattery Minerals mente ao accionariado sobre o proxecto mineiro en Santa Comba, indicando que conta con licenzas para comezar a mina de inmediato
  • A mineira sueca realizou sondeos a grande profundidade sen autorización ningunha, ante a pasividade da Dirección Xeral de Enerxía e Minas

Varios membros de ContraMINAcción xunto con ecoloxistas de Suecia participaron esta semana na reunión para potenciais accionistas que organizou a empresa mineira sueca EuroBattery Minerals, intervindo en varias ocasións para alertar de que o proxecto “Corcel” que pretende desenvolver en Santa Comba non ten ningún tipo de autorización e que conta co rechazo frontal da poboación local.

Cando membros de ContraMINAcción explicaron durante a reunión que en realidade o proxecto non tiña ningún tipo de autorización, o directivo Roberto García Martínez afirmou ante os potenciais accionistas que Corcel Minerals “ten unha concesión de explotación (‘full mining license’) que nos permite facer todo o que queiramos, incluíndo comezar a explotación da mina mañá mesmo, porque cumprimos con toda a lexislación española”.

Ante as preguntas das ecoloxistas, e sensiblemente contrariado, o directivo da empresa sueca afirmou que tiña falado a semana pasada con responsábeis da Dirección Xeral de Minas (agora chamada “de Recursos Naturais”) e que estes estaban ao tanto de todo, xustificando que sería inimaxinable que a Xunta fose facer a vista gorda mentres a empresa anunciaba públicamente a realización de sondeos, algo que, en todo caso, non sorprende a ContraMINAcción.

“Autorización para explotación inmediata”

Negando as evidencias e a última resolución da Xunta de xuño de 2020 na que se pecha a porta á segregación, o directivo de EuroBattery Minerals insistiu que a empresa conta cunha concesión de explotación duns 10 km2 vixente ata o ano 2068 coa que poderían comezar de inmediato a explotación mineira a ceu aberto de níquel, cobre e cobalto.

Segundo o directivo, o único motivo para non comezaren a furar mañá mesmo sería que queren coñecer mellor onde están os recursos mediante sondeos e así ampliar a zona de explotación desde a inicialmente proposta na Braña da Serra, entre as parroquias de Castriz, Boaña e Salgueiras, aos espazos naturais de Monte Maior e Monte Castelo, mais ao leste.

O carecer de calquera tipo de autorización administrativa, avaliación de impacto ambiental ou licenza urbanística non parece ser unha preocupación do directivo, que se gabou dos seus anos de experiencia en proxectos mineiros en Serra Leoa, na África.

Apesar de non ter ningún tipo de autorización, en setembro de 2019 EuroBattery Minerals anunciaba publicamente que comezaría os sondeos mineiros ese mesmo mes, e en decembro gabábase de ter completado case 1 km de sondeos en profundidade con barrenas de diamante, en ata catro puntos repartidos polo espazo natural da Braña da Serra.

Da especulación á explotación: covertir 100 euros en 2,5 millóns 

A empresa sueca adquiriu por 2,5 millóns de euros en febreiro de 2019 unha pequena mercantil con sede en Oleiros, Corcel Minerals SL, da que era socio maioritario José Manuel Corbal Debén. O empresario coruñés estivera anteriormente ao cargo das polémicas minas de Varilongo e San Finx con Incremento Grupo Inversor SL, empresa hoxe disolta xudicialmente por bancarrota.

Corbal Debén conseguiu reter o control da mina de Varilongo facéndose con ela durante o concurso de acreedores a través da empresa Galica Tin & Tungsten SL, nominalmente subsidiaria de sociedades opacas establecidas en Hong Kong e nas Illas Virxes Británicas. Corbal Debén, a través de Ulex Recursos SL, está detrás tanto do novo proxecto de converter a vella mina de volframio e estaño de Varilongo nunha explotación a ceo aberto, como do proxecto de minaría de níquel, cobre e cobalto con EuroBattery Minerals.

Corbal Debén tentou segregar un anaco dunha das vellas concesións de Varilongo denominada “Carmen”, concedida en 1944, transferíndoa por un prezo simbólico (100 euros) de Galicia Tin & Tungsten SL á recentemente creada Corcel Minerals SL. A idea era que esta nova empresa, unha vez vendida aos inversores suecos (por 26,4 millóns de coroas, uns 2,5 millóns de euros), puidese explotar un xacemento de níquel, cobre e cobalto que se encontra baixo a inmensa Braña da Serra, nas proximidades de Castriz (Santa Comba), con continuidade nas zonas próximas de Salgueiras, Monte Maior e Monte Castelo. Para estas zonas teríanse solicitado permisos de investigación abranguendo outros 22 km2, pero que non constan nen diarios oficiais nen no Censo Catastral Mineiro.

Escasos días despois de que se consumara a venda de Corcel Minerals á sueca EuroBattery Minerals, a Xunta informou desfavorablemente a solicitude de segregación, emitíndose en maio de 2019 unha proposta de resolución denegando a creación do novo dereito mineiro. A día de hoxe a proposta virou firme cunha resolución da Dirección Xeral de Enerxía e Minas que indicaba que a segregación pretendida era ilegal. A pesar destes feitos, a continuidade dos sondeos ten provocado unha intensa reacción local, oposta a calquera proxecto deste tipo.

ContraMINAcción e outros 234 colectivos de todo o mundo din NON á estratexia europea de materias primas críticas

  • A estratexia da UE contempla novas minas a ceo aberto na Galiza, como a de cobalto de Castriz (Santa Comba) ou as de litio das serras de Cando e do Seixo

  • Denuncian o incumprimento sistemático da lexislación ambiental da UE na mina de San Finx (Lousame) como caso paradigmático da ausencia de control da minaria

A rede ContraMINAcción xunto con 234 colectivos da Europa e do resto do mundo veñen de presentar ante a Comisión Europea unha dura Carta Aberta rexeitando a nova estratexia europea de materias primas críticas lanzada este mes. A estratexia da UE pretende achandar o camiño para unha nova vaga de minaría na Europa, procurando reducir os trámites ambientais e contrarrestar a oposición social á minaría destrutiva. Fronte isto, os grupos asinantes reafírmanse no dereito das comunidade de dicir non aos proxectos mineiros.

No documento da Comisión Europea inclúese un mapa das zonas nas que se pretende promover novos proxectos mineiros das chamadas “materias primas críticas”, destacando na Galiza os macroproxectos de minaría a ceo aberto de cobalto, niquel e cobre de Castriz, en Santa Comba, e a cadea de minas de litio e tantalio que se pretenden implantar entre a Serra de Cando e o Monte Seixo, nos concellos de Beariz, Forcarei, Cerdedo, A Lama, Covelo, Boborás, O Irixo e Avión.

Na Carta Aberta, os 234 colectivos escolleron o caso da mina de estaño e volframio de San Finx (en Lousame) como exemplo ilustrativo da falta de control da Comisión Europea sobre os incumprimentos sistemáticos da lexislación da UE por parte das mineiras e dos Estados membros, o que deixa en evidencia os graves problemas ambientais que acarretará a nova estratexia, especialmente cando pretende reducir tempos de tramitación coartando a participación pública e o exame adecuado dos impactos ambientais.

Frente a fuxida cara adiante da Comisión e o lobby mineiro, ContraMINAcción e os colectivos asinantes chaman a facer da reducción absoluta de recursos unha prioridade, reducindo a pegada material e poñendo fin á explotación de terceiros países, en particular do Sur, e das propostas de avanzar coa minaría dos fondos mariños, da que tampouco escaparían as costas galegas.

Os colectivos de ContraMINAcción fan fincapé en como os novos proxectos na Galiza que aparecen no documento da Comisión evidencian a vulneración sistemática da lexislación ambiental da UE. No caso das minas de litio do Cando e Seixo, a Xunta e a operadora pretenden a súa aprobación sen o necesario trámite de avaliación ambiental a pesar dos riscos asociados á radioactividade e contaminación por metais pesados, mentres que nos casos de Santa Comba e San Finx, nos que a Xunta xa aprobou proxectos prescindindo do trámite ambiental, isto levou non só a unha contaminación continuada, se non tamén a varios procedementos penais actualmente en curso contra os funcionarios e autoridades actuantes

Ouro branco no país da burla negra

Artigo publicado no n.º 192 do Novas da Galiza (setembro 2020).

Logo do ouro de Corcoesto, o cobre de Touro, a caliça de Cova Eirós, o seixo do Pico Sacro e da Terra Chá e o volfrâmio de Sanfins e Barilongo chegou a febre do lítio que nos últimos anos tem colocado em pé as terras irmãs d’Além-Minho.

O lítio que a UE ditaminou este ano ser uma matéria-prima crítica, justificando imensas transferências de fundos europeus para o desenvolvimento de projetos de mineração como os da Serra d’Arga, a Serra da Estrela, as Terras do Barroso Barroso ou a Serra da Mosca em Cáceres.

O mesmo lítio que consumimos compulsivamente em aparelhos eletrónicos que minam as nossas vidas e que mesmo está chamado –dizem– a salvar do caos climático um mundo que irá de passeio em carro Tesla.

Esse metal que, mesmo sendo plenamente reciclável, finaliza a sua vida nos aterros do mundo: na Europa, mais de 95% acaba submergido nos mares de resíduos industriais. Para 2030, estaremos jogando fora em aterros mais de 2 milhões de toneladas por ano. Triste tragédia –acabar novamente soterrado sob a terra, ou o lixo– para um metal cuja extração das entranhas do nosso planeta causa tanta destruição.

A Galiza não é alheia a estra tragédia, na que somos simultaneamente réus e verdugos. O primeiro projeto de lítio em curso pretende abrir um funda fenda –de 300 metros de profundidade e quase 30 km de longitude, para sermos precisas– ao pé das serras do Cando e do Suído, nas cabeceiras do Lérez e Doade.

Presqueiras, Correia, Doade, Azevedo, Rubilhom, Taboaças … são os nomes das comunidades na fenda. E também o nome das distintas fases nas que a empresa promotora, pouco a pouco, pretende esfolar e abrir vales e montanhas, deitando fóra águas ácidas de mina carregadas com metais pesados –para as que não se prevê nenhum tratamento– e minérios radioativos.

Conhecedoras das consequências, empresa e administração consensuaram furtar o projeto do conhecimento público. Sob pretextos absurdos, pretenderam outorgar as licenças prescindindo do trâmite de avaliação de impacto ambiental. Com isto, não só se pretendia ocultar a desfeita mas, principalmente, omitir um seguimento ambiental futuro que a poria em evidência.

A manobra fracasou ante uma vicinhança atenta e combativa, mas ilustra uma pauta continuada e sistemática por parte da Administração de minas da Junta na procura de evitar a participação social e o controlo ambiental.

Reproduz-se assim uma estratégia que já fora utilizada em projectos como os de Sanfins, em Lousame, Barilongo, em Santa Comba, ou Cova Eirós, em Triacastela, nos que as consequências desta omissão se sentem em rios e rias contaminados por metais pesados e património cultural único destruido para sempre.

Se naqueles projetos os empresários ‘amigos’ procediam duma tentativa de reconversão mineira após o fim da bolha imobiliária, a promotora da mina de lítio não é outra que uma filial de SAMCA, ‘Sociedad Minera Catalano Aragonesa’, um holding em processo de reconversão desde a minaria do carvão para a do lítio e outros denominados minérios ‘críticos’.

SAMCA é tristemente famosa polo seu vínculo com central térmica de Andorra, em Teruel, uma das mais poluintes da Europa até que pechou em fevereiro deste ano e responsável pola chuva ácida que arrasou 200.000 hectares de bosques da comarca de El Maestrat nos anos oitenta. Hoje a desfeita de El Mastrat poderia começar de novo nas fragas de Porto Espinho e Girarga e poluir com drenagens ácidas dodo o vale do rio Doadee.

Não seria a primeira vez que se tenta tal desfeita. Entre 2013-2014 tentou-no a anterior titular dos ‘direitos mineiros’, esses que permitem a expropriação forçosa aplicando a Lei de Minas de 1973 e a Lei de Expropriação de 1954, ambas franquistas e vigorantes. Direitos aos que as mineiras colocam nomes de santos ou de mulheres, neste caso deste último gênero: Alberta (I e II), Maite, Carlota e Macarena. Engenharia social.

Solid Mines España, filial da ‘junior’ canadense Solid Resources, iniciou em 2013 o mesmo trâmite que agora tenta SAMCA às agochadas, mas abandonou antes de que fosse determinada a necessidade de submeter o projecto a avaliação de impacto ambiental. A tempo para vender –como fazem as ‘juniors’ quando conseguem convencer alguém de que deram com um bom negócio– e desaparecer. Já na altura o projecto causara revolta nos vales de Doade e Presqueiras. Ninguém esqueceu.

No entanto, a “Alberta I” contra a qual se levantou novamente a revolta, era apenas um dos direitos com os que Solid Mines e as suas empresas afins pretendiam levar o lítio, tantálio e outros minerais “críticos” que agocham estas terras. Salamanca Ingenieros S.L. adotou o nome de guerra especulativo “Sequoia Venture Capital”, pronta a vender ao melhor postor a “Maite” (que ocupa as paróquias de Avião, Moreiras, Feás, Córcores e Cardelhe, no mesmo vale do rio Doade), “Macarena” (nas de Beariz e Baíste) e “Carlota” (nas de Couso, Avelenda, Amiudal, A Granha, Nieva e Prado ).

Com a “Alberta II” ficou Strategic Minerals Spain, a mesma empresa que se fez com a mina e nióbio, tantâlio e estanho da Penouta em Viana do Bolo, parte do antigo império do magnate espanhol Ruiz Mateos expropriado por Felipe González em 1985. Ninguém lembrou o desastre ambiental que deixou detrás a mina e nem o Estado nem a Junta deram conta da restauração. A “Alberta II” promete um legado similar ao sul da sua irmã do norte, ameaçando com fazer avançar a fenda de Rubilhom e Toboaças para a parróquia de Couso.

“Alberta II” será o próximo projeto a tentar desenvolver-se e, cientes da forte oposição local a um projecto de mineração destrutiva e contaminante, Strategic Minerals adiantou-se a SAMCA unindo-se à “Tarantula”, um projeto financiado com 7 milhões de euros da União Europeia que tem entre os seus objetivos avançar na chamada “licença social para operar” (SLO). SLO é o novo eufemismo para as tácticas de engenharia social, violência, subornos e ‘greenwashing’ com os que as mineiras pretendem desarmar a oposição social.

A crescente presão da UE para aumentar a especulação por volta das matérias-primas críticas abriu já um novo campo de batalha para a defesa da terra e da dignidade das comunidades rurais, onde podemos e devemos aprender dos erros e acertos de lutas como as de Touro ou Corcoesto para garantir que o lema aniquilador “Galicia es una mina” nunca chegue a ser realidade.

Os movementos antimina na península denuncian a espionaxe das súas plataformas

    • Catorce plataformas e 25 entidades enviarán dúas Cartas Abertas aos responsables dos proxectos e á propia Comisión Europea

    • Os tres proxectos denunciados recibiron máis de 10 millóns de euros da UE.

    • Están implicados os gobernos de Andalucía, Castela e León e Andalucía, así como o Consello Superior de Investigacións Científicas

Catorce plataformas integradas na Rede Ibérica contra as Minas, xunto con outras 25 entidades que participan nelas, manifestaron a través de dúas Cartas Abertas a súa indignación e preocupación pola información sobre diversos proxectos europeos financiados con fondos do programa Horizonte 2020. Estes proxectos non só supuxeron apoio a iniciativas destrutivas e contaminantes, senón que tamén implicaron investigacións de plataformas cidadás e organizacións ecoloxistas contrarias a tales iniciativas.

As plataformas dirixiron as súas cartas públicas aos responsables dos proxectos europeos MIREU (Mining and Metallurgy Regions of EU), NEXT (New Exploration Technologies) e iTARG3T (Innovative targeting & processing of W-Sn-Ta-Li ores), así como a Comisión Europea, que os financiou con máis de 10 millóns de euros. Os tres proxectos incluían compoñentes do que o sector mineiro chama a “Licenza Social para Operar”, que se refire ás tácticas empregadas polas empresas para minimizar ou destruír a oposición social a proxectos destrutivos e contaminantes.

Isto implicou a investigación, recompilación e/ou análise de información sobre grupos que se opoñen a diferentes proxectos mineiros, en todos os casos totalmente ás costas das comunidades e plataformas afectadas, e coa colaboración ou participación de axencias e institucións públicas. No proxecto MIREU, nesta investigación participaron precisamente as administracións públicas de Andalucía, Aragón e Castela e León, que deben decidir sobre os proxectos mineiros responsables dos conflitos, mentres que nos outros dous proxectos participan a Axencia estatal CSIC e a empresa Valoriza Minería do grupo SACYR.

Entre a documentación sacada á luz, incluso se apreciou unha linguaxe e un ton despectivos empregados en varias referencias ás plataformas e entidades de información, evidenciando en todo momento unha postura pro-minería.

Os que subscribimos estas cartas lamentamos que as administracións públicas, quen ten que manter a imparcialidade nos seus procesos de análise, revisión e concesión de proxectos mineiros de empresas privadas, estean demostrando que esta imparcialidade está seriamente cuestionada e incluso apoian tacitamente a estas últimas empregando fondos públicos para estes proxectos de dubidosa legalidade.

As Cartas Abertas solicitan que as plataformas asinantes teñan acceso a toda a información que se compilou sobre elas, xa que o proxecto MIREU afecta a polo menos 25 casos de estudo de toda a Península. Ademais, pídese á Comisión Europea que audite estes proxectos e cese o financiamento a este tipo de iniciativas.

Desde as plataformas considérase que, dado que estes estudos se levaron a cabo sen o coñecemento nin o consentimento dos movementos e comunidades afectados, estes terxiversan a natureza tanto dos nosos movementos cidadáns como dos propios conflitos.

Estes conflitos xeráronse precisamente debido á incapacidade das autoridades locais, nacionais e europeas para recoller e reaccionar segundo os sentimentos das poboacións afectadas por novos proxectos mineiros. Na orixe dos conflitos está tamén a extensa evidencia de impactos negativos e a necesidade de cumprir a lexislación ambiental europea.

Pretenden outorgar concesión de explotación mineira sen a preceptiva Avaliación de Impacto Ambiental nos concellos de Avión e Beariz

O proxecto faría parte dun plano moito máis amplo artificiosamente fraccionado para evitar o trámite ambiental.

ContraMINAcción alerta unha vez máis das dificultades e trabas para acceder a información ambiental da Administración de Minas.

Colectivos de ContraMINAcción presentan alegacións ao proxecto.

 

En xuño de 2018, unha empresa creada no mesmo ano en que adquiriu os permisos de investigación Alberta I, solicitou a Minas en Ourense a concesión de explotación deses permisos para unha explotación nas proximidades aos lugares de Doade, Acevedo e Rubillón nos concellos ourensáns de Avión e Beariz.

Para poder acceder a este expediente mineiro, ContraMINAcción tivo que salvar innumerables trabas administrativas durante varios meses e presentar varios recursos e aclaracións, a pesar de que a lei de acceso á información ambiental sinala que a información ambiental debe pórse a disposición de quen a solicite no prazo dun mes.

O Instituto Geológico y Minero de España (IGME), na Determinación do Alcance do Estudo Ambiental doutra solicitude de explotación anterior que comprendía parcialmente o mesmo permiso de investigación xa alertara sobre os riscos de formación de augas ácidas de minas e subsidencia pola proximidade de núcleos habitados, declarando a necesidade de someter o proxecto ao trámite de Avaliación de Impacto Ambiental.

Así mesmo, a Sociedade Galega de Historia Natural (SGHN) para ese mesmo proxecto solicitara que o estudo ambiental “avalíe con detalle e rigor a presencia de torio e outros elementos radioactivos asociados aos minerais (tantalita e casiterita) que se pretenden explotar”.

No caso que agora nos ocupa, a Xefatura da Sección de Avaliación Ambiental obvia totalmente o risco de produción de augas ácidas de minas na necesidade de drenaxe e achique dos máis de 5 km de galerías con unha profundidade de ata 300 m baixo terra. Estas augas potencialmente ácidas poderían disolver os metais presentes en grandes concentracións (arsénico, cobre, ferro chumbo e cinc) contaminando as augas. O proxecto só contempla, de xeito falaz, a devolución ou restitución das augas “limpas” ao leito, e non se establecen medidas preventivas que deberían ser obrigatorias.

Imaxe: drenaxes ácidas de mina.

É máis que probable a presencia de elementos radioactivos (como rubidio e cesio) que van extraídos, machacados, depositados en escombreiras, suxeitos a disolución e inxección nos leitos superficiais contaminando acuíferos e poñendo en risco ao medio, e á poboación (particularmente aos traballadores da mina).

A Lei de Avaliación Ambiental determina que os proxectos cuxos minados se atopen a menos de un quilómetro de núcleos urbanos que poidan inducir riscos por subsidencia (ou afundimento dos terreos) deben ser sometidos á Avaliación de Impacto Ambiental. Neste caso, temos vivendas a menos de 300 metros dos minados, pero se obvia o trámite ambiental cunha mera declaración da empresa mineira dicindo que “podería descartarse”.

Por estes motivos ContraMINAcción solicita que se estuden os impactos das drenaxes ácidas e da radiación asociada aos minerais extraídos, e se avalíen os riscos de subsidencia, e se establezan as medidas correctoras que sexan necesarias para evitalos.

A Lei 21/2013, de 9 de decembro, de Avaliación Ambiental define o fraccionamento de proxectos como un mecanismo artificial de división de un proxecto con o obxectivo de evitar a avaliación normal do impacto ambiental no caso de a suma das magnitudes excedan os limiares estabelecidos. Do estudo da memoria presentada pola empresa, se deduce que hai intención de ampliar a explotación ao longo do tempo. É una práctica habitual das mineiras que a Xunta de Galicia ven permitindo ilegalmente. Por iso as organizacións que fan parte de ContraMINAcción e os afectados, advirten nas súas alegacións ao Órgano Ambiental e a Minas da necesidade de someter o proxecto ao completo ao trámite de Avaliación de Impacto Ambiental.

A ‘eminencia’ en evidencia: Augas de Galicia desautoriza a Felipe Macías

O ex-profesor da USC elaborou informes tentando desresponsabilizar a concesionaria da mina de San Finx dos vertidos con metais pesados.

Augas de Galicia concluíu que o estudo de Macías “carece de suficiente fundamento e xustificación”

ContraMINAcción esíxelle aos colexios profesionais que se retracten do seu apoio e á USC que lle retire a condición de emérito.

Augas de Galicia vén de desbotar nun informe recente as conclusións do estudo elaborado por un equipo do Laboratorio de Tecnoloxía Ambiental da USC liderado por Felipe Macías. En dito estudo, feito a petición da concesionaria da mina de San Finx, Valoriza Minería, o equipo de Macías conxecturaba a existencia de elevadas concentracións naturais de cadmio no entorno da mina de Lousame (A Coruña). Segundo Macías, este fondo natural sería o responsable das altas concentracións presentes no río en vez das verteduras ilegais procedentes da mina.

Ante a dúbidas suscitadas polas conxecturas de Macías e as propias alegacións presentadas por colectivos da rede ContraMINAcción apoiándose nun informe do experto de prestixio intenacional Steven H. Emmerman, Augas de Galicia someteu o estudo de Macías a unha revisión por parte dun equipo da Universidade da Coruña liderado polo Catedrático da Escola de Enxeñaría de Camiños, Canais e Portos, Javier Samper. A UdC, a través dun detallado informe de 238 páxinas, considerou que a explicación de Macías “carece de suficiente fundamento e xustificación”; advertindo de numerosas fallas, tanto metodolóxicas como aritméticas. As conclusións foron confirmadas polo Ministerio para a Transición Ecolóxica.

Augas de Galicia ten constancia das verteduras mineiras ao río San Fins, a 7 km dos bancos marisqueiros da Ría de Noia e Muros, e que proceden da mina, con rexistros constantes de altas concentracións de cadmio mesmo a 4,4 km da mina. A pesar disto e dos procesos xudiciais en curso relacionados coas minas de San Fins, nunca se sancionou ao concesionario mineiro polas verteduras, manténdose artificialmente aberto desde hai 5 anos un expediente de autorización de verteduras inzado de irregularidades.

Piden á USC que se desvincule de Macías

Non é a primeira vez que o ex-profesor da Universidade de Santiago de Compostela informa ou lidera a redación de controvertidos informes en procesos relacionados cos impactos ambientais de determinadas actividades, habitualmente a petición das empresas responsábeis deses impactos. Noutros traballos, Felipe Macías xa tentara favorecer proxectos mineiros como o de Touro, onde chegara a propor a creación dun parque temático sobre organismos extremófilos para o estudo da vida extraterrestre como excusa para eximir a concesionaria da restauración dos cauces contaminados.

A ‘credibilidade’ dos traballos de Macías valeulle o Premio Dioxina por parte de ADEGA en 2019, pola súa “defensa de proxectos tan delirantes e agresivos como a Mina de Touro”, en cuxo entramado empresarial participa directamente o ex-profesor a través dunha empresa de tecnosoles, ou os parques eólicos na Serra do Xistral, a piscifactoría de Touriñán, a balsa mineira das Pontes ou a eucaliptización do País.

Os conflitos de interese do ex-profesor á hora de informar determinados proxectos usando as siglas da Universidade de Santiago, así como a falta de rigor dos estudos e informes, confirmada no caso de San Fins por outro equipo da Universidade da Coruña e xa evidenciada anteriormente polo Dr. Steven H. Emmerman, fíxeron que desde ContraMINAcción se reitere a petición á USC para que lle retire o título de emérito logo de investigar unha situación que afecta gravemente a reputación de toda a Universidade.

ContraMINAcción esixe a rectificación dos Colexios profesionais

En xuño de 2019 catro Colexios profesionais (Xeólogos de España, de Químicos de Galicia, de Enxeñeiros de Minas do Noroeste e de Enxeñeiros Técnicos de Minas de Galicia) emitiron un comunicado de aplauso a Felipe Macías pola súa actuación en San Finx e Touro con duras críticas que pretendían desprestixiar publicamente o traballo do Dr. Steven H. Emerman na súa calidade de consultor ao servizo de entidades públicas e ambientais galegas.

Naquela altura, o comunicado indicaba que “se ha permitido poner en duda el trabajo y profesionalidad del catedrático” [Macías] e “despreciar y desprestigiar sin mayor argumento científico o técnico, ni currículo que avale su opinión”. Emerman cuestionara as conxecturas de Felipe Macías evidenciando extensos plaxios, absoluta falta de rigor metodolóxico e procedimental e manipulacións groseiras nun dos informes de Macías sobre San Finx, co fin manifesto de eximir a concesionaria mineira do cumprimento dos limites legais para contaminantes perigosos, alegando un ficticio fondo natural de metais.

Unha vez que tanto o prestixioso equipo da Universidade da Coruña como Augas de Galicia e o Ministerio para a Transición Ecolóxica desbotaran as conxecturas do equipo de Macías, ContraMINAcción esíxelles novamente aos catro colexios profesionais que, “por principios deontolóxicos e pola reputación dos propios colexios que poderían estar a ser usados para intereses espúreos”, retiren os seus comunicados anteriores e informen de forma fehaciente dos resultados da avaliación feita sobre o estudo liderado por Macías.”

Contraminacción lembra o vergoñento feito de que un membro da directiva do Colexio de Enxeñeiros de Minas do Noroeste estea imputado por falsidade documental en relación ás Minas de San Finx; e que o xeólogo da mina de Touro e co-promotor do comunidado sexa o delegado en Galicia do Colexio de Xeólogos. ContraMINAcción esixe aos Colexios profesionais que na súa calidade de corporacións de dereito público inicien de inmediato un procedemento interno de deslinde de responsabilidades respecto aos posibles conflitos de intereses existente nos seus órganos de dirección.

O comunidado dos Colexios Profesionais de 01/07/2019 (íntegro)

Los colegios profesionales reivindican la capacidad y calidad de los científicos y técnicos gallegos

Los colegios profesionales de Galicia que representan a los técnicos y profesionales del sector geológico y minero en nuestra región queremos manifestar nuestro profundo malestar y total desacuerdo con las afirmaciones vertidas en rueda de prensa por el asesor estadounidense contratado por organizaciones ambientalistas para evaluar proyectos mineros gallegos, el Sr. Emerman.

En sus manifestaciones, y al parecer en base a la lectura parcial de los proyectos, este Sr. no sólo muestra un profundo desconocimiento de la estricta legislación española en la materia, y de los múltiples controles de calidad del que son objeto las obras civiles y mineras en el marco europeo, sino que deja entrever un desprecio patente por la capacidad técnica de nuestros colegiados, técnicos y científicos en general.

Por eso, es nuestra obligación como colegios profesionales, defender públicamente nuestra rigurosidad, profesionalidad y conocimiento, poniendo en valor el sector y nuestro trabajo: en Galicia contamos con un buen número de expertos y ejemplos que son referentes mundiales de buenas prácticas, como los de Meirama y As Pontes, y cuyo conocimiento se ha exportado a diferentes proyectos de todo el mundo, incluido EE.UU.

Pedimos, por lo tanto, que se tenga en cuenta nuestra visión y que no se banalicen unas profesiones que, además, son el modo de vida de muchas personas, formadas en las mejores universidades de nuestro territorio y que realizan su trabajo con absoluto rigor dentro y fuera de nuestras fronteras.

El Sr. Emerman, se ha permitido poner en duda el trabajo y profesionalidad del catedrático de la Universidad de Santiago, Felipe Macías, con una vida entera dedicada a trabajar sobre un terreno que conoce al detalle y al que este Sr. no ha dudado en despreciar y desprestigiar sin mayor argumento científico o técnico, ni currículo que avale su opinión. El profesor Macías es uno de los científicos gallegos más prestigiosos, reconocido a nivel nacional e internacional, como lo demuestra su inmenso currículo en el que destaca su labor como:

  • coordinador del curso de Doctorado «Medio Ambiente y Recursos Naturales»,
  • director general de la Agencia de Calidad Ambiental,
  • profesor de cursos de master y doctorado en las Universidades de Santiago, Murcia, Oviedo, Nancy, París, Rennes, Sao Paulo, Minho o Vigo,
  • presidente de la Sociedad Española de Ciencia del Suelo,
  • miembro del “Working Group on Research” de la Estrategia Europea de Suelos,
  • vocal del Comité de Ciencias de la Naturaleza de la Comisión Nacional Evaluadora de la Actividad Investigadora,
  • coordinador del grupo de investigación GI-1245 “Cartografía de suelos y paisajes, físico-química, degradación y recuperación de suelos y  aguas”,
  • membre étranger de l’Academie d’Agriculture de France,
  • coordinador del grupo de Suelos y Biogeoquímica para la reforma de los hábitats de la Red Natura Española y el seguimiento de su calida
  • miembro de la Sociedad Española de Ciencia del Suelo, Societé Française pour l’Etude du Sol, Soil Science Society of America, International Soil Science Society, Association for the Environmental Health of Soils, Sociedade Brasilera de Ciência do Solo, American Chemical Society (Division of Environmental Chemistry), International Biochar Iniciative,
  • y con más de 250 publicaciones sobre la ciencia del suelo.

Es por ello que desde los colegios profesionales, no podemos dejar de denunciar el constante descredito de la labor y opiniones de los expertos gallegos, españoles y europeos, por no coincidir con las tesis de los grupos que han financiado la vista del Sr. Emerman, profesor asociado a la Utah Valley University, EE.UU.

Resulta curioso que estos grupos ratifiquen sus tesis en base a las opiniones vertidas por este Sr., amparándose en su condición de norteamericano, como si su nacionalidad aportase mayor valor a sus conocimientos. Más si cabe cuando estos mismos grupos suelen rechazar categóricamente las opiniones de otros expertos internacionales, con el argumento de que no conocen nuestro país, nuestro rural o nuestra idiosincrasia.

Es por todo ello que, ante las afirmaciones vertidas por el Sr. Emerman y sus patrocinadores, nos vemos en la obligación de aclarar que: en nuestro país, y en Galicia en particular, contamos con un gran número de expertos y figuras referentes en todo el mundo en obra civil y minería para evaluar el desempeño de esta industria y profesión. Es incomprensible, e intolerable, que teniendo en Galicia conocimiento, experiencia demostrada y solvente recorrido profesional, tenga que venir un “experto” estadounidense a postularse como “examinador” de nuestro trabajo.

Entendemos además que sus juicios y análisis carecen del rigor necesario ya que no es posible emitirlos sin contar con los datos técnicos mínimos, o contrastar de manera científica con los profesionales que están desarrollando los proyectos que critica, advirtiéndose pues un juicio de valor sesgado y parcial, más propio de un postulado ideológico que científico.

Todo ello despreciando el hecho de que los proyectos industriales y mineros en nuestro país están sujetos a una normativa muy estricta, que obliga, entre otras muchas cosas, a realizar una auditoría técnica externa, previa a la concesión de cualquier obra o explotación. Por todo ello, no podemos más que reiterar nuestra incomprensión ante la atención generada por una figura norteamericana que pone en tela de juicio no sólo el talento y el saber hacer con el que contamos en nuestro país, sino la profesionalidad de todo un sector.

Colegio de Ingenieros de Minas del Noroeste,  Colegio de Ingenieros técnicos y grados en Minas y Energía de Galicia, Colegio de Geólogos de España y Colegio Oficial de Químicos de Galicia