54 organizacións de Guatemala, América Latina, Estados Unidos, Canadá e Europa entregaron unha carta ao embaixador dos EEUU en Guatemala, Luis Arreaga. As organizacións expresaron a súa preocupación diante da intervención do goberno dos EEUU acerca do caso en contra da mina de prata de Tahoe Resources, un proxecto asociado con numerosas e ben documentadas violacións de dereitos humanos. Actualmente, as operacións mineiras están suspendidas mentres a Corte de Constitucionalidade guatemalteca emite unha resolución definitiva que poida rematar no peche permanente da mina por discriminación contra o pobo indíxena Xinca e pola falta de consulta previa.
O 21 de maio, a embaixada dos EEUU publicou un comunicado de prensa que instaba a Corte a emitir unha resolución final, facendo referencia á importancia do Organismo Xudicial para crear un clima de inversión estable para explotar os abundantes recursos naturais de Guatemala. Dada a contundente oposición á minería en todo o país e o patrón de conflito e violencia asociado co proxecto de Tahoe en particular, a declaración da embaixada dos EEUU é censurable.
A carta enviada polas organizacións, entre as que se encontra a rede Contraminacción, así como de xeito individual algún dos colectivos da nosa rede, é a seguinte:
Estimado Embaixador Arreaga,
As organizacións abaixo asinantes están profundamente preocupadas pola continua interferencia do goberno dos EEUU e as ameazas de demandas internacionais, xa que un tribunal guatemalteco suspendeu provisionalmente a mina de prata O Escobal, de Tahoe Resources no sueste de Guatemala. A mina foi suspendida por orde do tribunal desde xullo de 2017, en resposta a unha demanda presentada contra o Ministerio de Enerxía e Minas por discriminación e por non obter o consentimento previo do pobo indíxena Xinka. Un mes antes, nunha iniciativa independente liderada pola comunidade, os residentes de cinco municipalidades comezaron unha protesta pacífica no camiño que conduce á mina por preocupacións sobre os impactos ambientais e sociais do proxecto. A protesta efectivamente detivo a actividade mineira e continúa ata a data.
Desde entón, congresistas estadounidenses, representantes do Departamento de Comercio dos EEUU e a Embaixada dos EEUU en Guatemala realizaron esforzos extraordinarios para influír no resultado da demanda a favor de Tahoe Resources. En varias ocasións, os funcionarios estadounidenses reforzaron e repetiron o discurso problemático da empresa a través da comunicación directa co presidente guatemalteco, en cartas internas escritas polo congresista estadounidenses Mark Amodei e o senador estadounidense Dean Heller que a empresa fixo públicas, e nunha carta do Congreso instando o goberno a facer máis para mellorar o clima de investimento para as empresas dos EEUU.
O 21 de maio de 2018, a Embaixada dos EEUU en Guatemala emitiu un comunicado de prensa destacando a importancia da extracción de recursos naturais e pedíndolle á Corte de Constitucionalidade que “ditamine sen demora” a resolución final no caso de Tahoe. Dada a abafadora oposición á minaría en toda Guatemala e o patrón de conflito e violencia asociado co proxecto de Tahoe en particular, a declaración da Embaixada dos Estados Unidos é reprensible. O esforzo da Embaixada dos Estados Unidos por interferir coa independencia do poder xudicial guatemalteco está fóra de lugar e pon os defensores e as defensoras do medio ambiente e os líderes e as lideresas indíxenas que se opoñen lexítima e pacificamente aos proxectos mineiros en maior risco de represión.
Aínda que a intervención dos EEUU nos procesos xudiciais independentes de Guatemala é fundamentalmente errónea, Tahoe Resources fixo presión e afirmou que a intervención dos EEUU inclinará a decisión do tribunal ao seu favor. O 25 de setembro de 2017, o CEO de Tahoe Ron Clayton comentou que, a petición de Tahoe, o goberno dos Estados Unidos “tivo unha gran influencia mesmo nesta última decisión xudicial”, referíndose á intervención estadounidense no fallo da Corte Suprema de Xustiza de Guatemala a principios de mes, que temporalmente restableceu a licenza de explotación da empresa.
A ameaza da arbitraxe internacional e a presión sobre os tribunais están exacerbando o clima de conflito. O 8 de maio de 2018, o International Law Institute, con sede en Washington, presentou un escrito na Corte de Constitucionalidade, indicando o risco de arbitraxe internacional no caso de que a Corte non lle permita a Tahoe Resources continuar traballando na súa mina infestada de conflitos. O escrito foi presentado por avogados guatemaltecos, cuxa firma representa a subsidiaria de total propiedade de Tahoe Resources en Guatemala, Mineira San Rafael. Pouco máis dunha semana despois, o 16 de maio, Kappes, Cassiday & Associates (KCA), con sede en Nevada, notificou a súa intención de demandar ao goberno guatemalteco en virtude do Tratado de Libre Comercio entre Centroamérica e República Dominicana (CAFTA-DR) polo menos 300 millóns de dólares. KCA fundamenta a súa reclamación na suspensión da Corte de Constitucionalidade da súa mina de ouro, O Tambor, en 2016, por falta de consulta previa coas comunidades afectadas, pola suspensión da súa licenza de exportación por parte do Ministerio de Enerxía e Minas e por unha suposta falta de protección estatal para a empresa contra as protestas comunitarias, que di que obstrúen o seu traballo de explotación de cara ao futuro.
Tal interferencia, a través da súa influencia no goberno dos EEUU e as ameazas de custosas demandas internacionais contra o goberno guatemalteco, só serven para elevar as tensións e proxectar dúbidas sobre a independencia xudicial de Guatemala. Estas accións aumentan a ameaza de violencia e represión contra as comunidades indíxenas e non indíxenas opostas á mina de Tahoe Resources, así como os riscos da actual resistencia pacífica ao proxecto Tambor de KCA.
Atopar “unha solución beneficiosa para todos”, como di o comunicado da Embaixada dos EEUU, non debe ser a prioridade da Corte de Constitucionalidade. Máis ben, débese garantir ás comunidades afectadas o debido trato en relación coa discriminación e a violación do seu dereito á autodeterminación.
A medida que a Corte de Constitucionalidade avalíe este caso, a Embaixada dos EEUU, as empresas mineiras e os seus asociados, deben deter a interferencia dirixida a exercer presión sobre a Corte para que falle a favor de Tahoe. Instamos á Embaixada a que se retracte do seu comunicado máis recente e tome medidas concretas para apoiar aos defensores e as defensoras dos dereitos humanos que actualmente están en maior risco por defender lexítima e pacificamente a súa terra, a súa auga e os seus medios de subsistencia.
Atentamente:
GUATEMALA
Parlamento del Pueblo Xinca de Guatemala
Consejo Diocesano de Defensa de la Naturaleza – CODIDENA
Colectivo Vida Justicia
Consejo del Pueblo Maya (CPO)
Asociación Feminista La Cuerda
Asociación Para La Promoción Y El Desarrollo De La Comunidad “Ceiba”
Asociación Q’anil, Guatemala
Fundación Tierra Nuestra (FUNDATIERRA)
Libertad para las Mujeres, Huehuetenango
Plataforma Internacional contra la Impunidad
Unidad de Protección a Defensoras y Defensores de Derechos Humanos – Guatemala (UDEFEGUA)
ESTADOS UNIDOS
Amnesty International
Casa Baltimore/Limay
Earthworks
Guatemala Human Rights Commission (GHRC)
Guatemala Solidarity Project
Human Rights Defenders Project
Network in Solidarity with the People of Guatemala (NISGUA)
Oberlin Students in Solidarity with Guatemala (OSSGUA)
Rights Action (U.S. & Canada)
Rochester Committee on Latin America (ROCLA)
Santa Elena Project of Accompaniment (SEPA)
Students for Energy Justice (SEJ)
Swift Foundation
CANADÁ
Atlantic Regional Solidarity Network
Comité pour les droits humains en Amérique latine (CDHAL)
Education in Action Café Justicia Ottawa
Guatemala Research Group (GRG), at University of Northern British Columbia
Maritimes-Guatemala Breaking the Silence Network
Mining Injustice Solidarity Network (MISN)
Mining Justice Action Committee (MJAC)
Mining Justice Alliance
MiningWatch Canada
Projet accompagnement Québec-Guatemala
Socialist Project
Todos por Guatemala-Canada
Tzijolaj Guatemala-Canada
United for Mining Justice
University of British Columbia Social Justice Centre & Co-chair, Jacob Fischer-Schmidt
AMERICA LATINA
Procesos Integrales Para La Autogestión De Los Pueblos
Red Mexicana de Afectados por la Minería (REMA)
Movimiento Mesoamericano contra el Modelo extractivo Minero (M4)
The Oscar Romero Christian Network in Solidarity with the Peoples of Latin America (SICSAL)
EUROPA & AUSTRALASIA
Asociación Ambiental e Cultural Petón do Lobo
Asociación Ecoloxista Verdegaia
Asociación galega Cova Crea
ContraMINAcción, Rede contra a minaría destructiva na Galiza (20 organizacións de Galiza)
Guatemala Solidarity Network (GSN)
Peace Watch Switzerland (Switzerland)
Protection International
Salva la Selva
Sí a la Vida No a la Minería/ Yes To Life No To Mining YLNM (64 organizaciones internacionales)
Swedish Fellowship of Reconciliation (SweFOR)
Wellinngton Zapatista Support Group